Konstytucja 3 maja, masoni, Żydzi i Matejko

Dla bezpieczeństwa osobistego oraz na wypadek wszelki proszę zakonotować, że jestem za Konstytucją 3 maja. Zaś przeciwko Targowicy.

Ale piszę gwoli zauważenia, że przecież nic nie jest idealne.

I zamiast zająć się sama konstytucją, odsyłam do obrazu Jana Matejki „Konstytucja 3 maja” .

Genialny ów artysta, jak wiadomo, rewolucji oraz masonów serdecznie nie cierpiał. By też niepoprawnym antysemitą,a przynajmniej tak go określano. I choć pamięć Sejmu Wielkiego czcił wielce, a nawet obraz swój przeznaczył z góry do przyszłego polskiego Sejmu - do sal zamkowych w Warszawie, na długo, zanim ten gest mógł sie urealnić - to jednak nie zachwycały go bezkrytycznie wszelkie projekta króla Stasia i Hugona Kołłątaja . Dlatego też na swoim wielkim płótnie oprócz sceny tryumfu umieścił parę małych - i do tego złośliwych - znaków zapytania.

Należą do nich – między innymi – poseł Suchorzewski (przyszły targowiczanin typu pożyteczny idiota) w pozie Rejtana, protestujący przeciwko skasowaniu szlacheckich wolności; tudzież wygnany z Warszawy przez wolnomyślicieli św. Klemens Dworzak (Hofbauer), którego obecność ma być (ahistorycznym nieco) akcentem antymasońskim; nareszcie zaś należy też postać Żyda ukazana w prawym dolnym rogu płótna.

Owa postać Żyda jest tyleż zagadkowa, co raczej oczywiście negatywna (wziąwszy pod uwagę wspomniane antysemickie zapędy Mistrza Jana). Żyd, jako osoba marginalna, ale zarazem pierwszoplanowa, należy do person, które malarze zwykli powoływać do fikcyjnego bytu po to, aby znacząco komentowały scenę główną, zwracając się wprost do widzów dzieła. Znamy takich postaci wiele, także z płócien Matejki. Na „Konstytucji 3 maja” Żyd spoglądając znacząco ku widzowi – czyni dwoma palcami prawej dłoni (kciukiem i środkowym ) znak „git, gites” (tak przynajmniej należałby najprawdopodobniej ów gest interpretować). Powtórzmy: Matejko, jako Żydom zasadniczo niechętny, raczej nie miał tu na myśli nic dobrego.

A co mieli na myśli autorzy logo „Orzeł może”? (zestawienie gestów – patrz powyżej). Czy owi wynalazdy hasła & logo znali obraz Matejki także od tej strony? Czy też chodziło im tylko o samo "OK" (żeby wyjaśnić moją opinię - sądzę, że jest raczej tak właśnie, i że to OK, ale kontekst historycznosztuczny okazuje się co najmniej... zabawny, jeśli nie... no właśnie).

Gdyby ktoś zgłaszał pretensje, że coś tutaj nie gituje, a ja zmyślam, odsyłam do świetnej książki „Matejko i historia” pióra Jarosława Krawczyka (Warszawa 1990; autor został potem naczelnym „Mówią wieki”), gdzie zagadkowe osoby wyobrażone na tym płótnie mistrza Jana (a i na innych płótnach również) zostały wyczerpująco zanalizowane.

- - - - - - - - - -

poza tym zaś, za kilka godzin - zapraszam
Szanownych a Zacnych
po raz pierwszy w Poznaniu
na wspólne śpiewanie pieśni narodowych
WITAJ MAJOWA JUTRZENKO
przed Odwachem na poznańskim Starym Rynku
dziś, we wtorek 3 maja, o godz. 19.30
zacznie się od uroczystej zmiany warty, ułanów
i najstarszego znanego polskiego sygnału wojskowego
– dla kawalerii wielkopolskich konfederatów barskich

zagrają i zaśpiewają: JK, zespół Monogramista JK & publiczność
kierownictwo muzyczne: Anita Murawka, Robert Rekiel
recytują w okolicy w tej okoliczności: Irena Lipczyńska, Marek Klupś

uwaga: będą wydrukowane śpiewniki
(2 zł sztuka do kupienia na miejscu
lub do pobrania w internecie,tu: http://www.muzeumniepodleglosci.poznan.pl/spiewnik_witaj_majowa_jutrzenko_muzeum_niepodleglosci.pdf))