...czyli kolejne zaproszenie na przyszłą środę, na prezentację nowego przekłądu Gorzkich żalów na francuski (informacje szczegółowe poniżej)...
Świat chwieje się w posadach, przywala gruzami śpiewających. Słońce i gwiazdy „omdlewają, | Żałobą się pokrywają”, góry i ziemia „krają się”, czyli pękają, „z grobów umarli powstają”. Ten, kto śpiewa albo słyszy te słowa, ma prawo być zdezorientowany. Pyta więc: „Co jest, […] co się dzieje?”. I tu powinna, a nawet musi pojawić się myśl, że śpiewając nie tylko oglądamy bezpośrednio Mękę i Śmierć Syna Człowieczego, ale i czasy ostateczne, czyli kres dziejów, objawiony nam przecież w Ewangeliach i Apokalipsie. Zarazem każdy ze śpiewających jest ową twardą skałą, która uderzona Męką Pana musi pęknąć niczym grób, abyśmy zeń wyszli – zmartwychwstając do życia wiecznego. Ale obok tej grozy jest też wzruszenie, serdeczność, czułość.
Mowa oczywiście o Pobudce Gorzkich żalów. Genialny tekst, którego autorem jest prawdopodobnie ksiądz Wawrzyniec Benik (pewności co do tego nie mamy) – powala. Ci, którzy śpiewają Gorzkie żale, odczuwają zwykle niezwykłość owej Pobudki (dziś: Zachęty), w której dawny motyw żałości i płaczu całej Natury oddany został w sposób jakże świeży, wciąż na nowo przejmujący. Zarazem wielu zapewne myśli, że mają do czynienia po prostu z „ludową” poezją. Nic podobnego. To złudzenie, pieczętowane odlgłością polszczyzny z początku XVIII wieku, jakże przecież klasycznej i doskonałej…
Nieprzekonanych może przekonać zabieg translatorski. Kiedy ten sam tekst usłyszymy w innym języku – na przykład po francusku, i to na dodatek w doskonałym, przejrzystym przekładzie Anny Drzewickiej, który przekuwa dawną polska mowę na tekst pisany klasyczną francuszczyzną – docenimy Pobudkę (dziś: Zachętę) na nowo. Widziałem, jak reagowali na nią francuscy literaturoznawcy, uderzeni świeżością i mocą tej poezji .
A oto ów przekład:
Approchez, amères plaintes !
Pénétrez nos cœurs de crainte !
Que mes yeux en larmes fondent,
Jaillissez, sources profondes !
Le soleil et les étoiles,
Languissants, de deuil se voilent.
Pleurent tendrement les Anges,
Qui dirait leur mal étrange ?
Le rocher se fend et tombe,
Les morts sortent de leurs tombes.
Quel est, dis-je, ce spectacle
De l'univers en débâcle ?
Du Christ l'affreuse détresse
Nous rend muets de tristesse.
Jésus, entends ma prière :
Viens briser mon cœur de pierre.
Dans le sang de tes blessures
Lave-moi de mes souillures.
De ta Passion l'abîme
Éteint l'ardeur de mon crime.
ZAPRASZAM NA SPOTKANIE:
Wokół Gorzkich żalów
po polsku i po francusku
czyli arcydzieło i jego przekład
środa 16 III 2016, godz. 18.00
Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu
stary gmach (wejście od Placu Wolności)
W spotkaniu wezmą udział: Barbara Judkowiak, Anna Loba, Jacek Kowalski, Wiesław Malinowski (profesorowie UAM z Instytutów: Filologii Romańskiej, Filologii Polskiej i Historii Sztuki)
Przewidujemy wspólne wykonanie fragmentów francuskich i polskich Gorzkich żalów.
- - - - - - - - - - - - - - - -
Les Plaintes amères
en polonais et en français
La traduction d'un chef-d'œuvre
Bibliothèque Raczyński à Poznań
le vieux bâtiment (entrée du coté de Plac Wolności)
mercredi le 16 III, 18 h
Les Plaintes amères, chef-d'oeuvre de la méditation chrétienne – voici dans la version française qui « touche aux larmes » – comme avoue un de nos amis français qui a pris part à l'enregistrement du disque.
L'office, composé à Varsovie en 1707 par l'abbé Wawrzyniec Benik, est profondément enraciné dans le sol de la langue et de la culture polonaises. La maison d'édition Dębogóra nous offre la reproduction de la première édition du texte (1707) et la tradction française d'Anna Drzewicka, professeur émérite à l'Université Jagellonne de Cracovie. Sa version cherche à garder la spiritualité et la beauté de cette oeuvre. Accommodée aux mélodies traditionnelles polonaises, elle permet au lecteur francophone de la chanter en français.
La rencontre consacrée aux Plaintes amères en polonais et en français sera organisée par la Bibliothèque Raczynski, avec la participation d'Anna Loba, Wiesław Malinowski (Institut de Philologie Romane UAM), Barbara Judkowiak (Institut de Philologie Polonaise UAM), Jacek Kowalski (Institut d'Histoire de l'art. UAM)
Pendant cette soirée nous voulons vous inviter à chanter ensemble les Plaintes amères en français et en polonais
- - - - - - - - - - - - - - - -
GORZKIE ŻALE i Krótkie Nabożeństwo do Najświętszego Sakramentu. Arcydzieło polskiej poezji mistycznej ks. Wawrzyńca S. Benika CM. Reprodukcja i edycja pierwodruku z 1707 roku ze zbiorów klasztoru sióstr karmelitanek bosych na Wesołej w Krakowie opracował Jacek Kowalski, Wydawnictwo Dębogóra AD MMXIV
PLAINTES AMÈRES. Gerbe de myrrhe cueillie dans le Jardin de Gethsémani ou méditation douloureuse de l’ amère Passion du Fils de Dieu. Chef-d’ oeuvre de l’ ancienne poésie polonaise, office de la Passion toujours vivant en Pologne. Par l’ abbé Wawrzyniec Benik Varsovie 1707, traduction d’ Anna Drzewicka, Maison d’Édition Dębogóra, Poznań 2016
